Evenwichtsverlies, wat u moet weten over uw evenwicht en uw gezondheid.

Geschreven door Stannah

Wat weet u over de gesteldheid van uw evenwicht? Of eigenlijk, wat weet u over het evenwichtsverlies van uw lichaam?

“De meeste mensen weten niet dat er sprake is van een verlies van het evenwicht. Tenzij iemand een lelijke val maakt. Je bent je er dus alleen van bewust wanneer het eigenlijk te laat is.” – Moore 2014, industrieel ontwerper, gerontoloog.

Geloof het of niet, ons evenwicht neemt af nadat wij de 35 zijn gepasseerd! Kwalitatief onderzoek heeft aangetoond dat de meeste mensen de gezondheid van hun evenwicht niet als een “bruikbaar” onderdeel van hun algemene gezondheid zien (Grover. S, Johnson. S, Atkin. R and McGinley. C). Een sterk evenwicht zal echter op latere leeftijd, of op welke leeftijd dan ook, enorm helpen, omdat het ons helpt om niet om te vallen wanneer we staan of bewegen.

Duizeligheid of een evenwichtsstoornis bij ouderen komt heel vaak voor.

Duizeligheid of een evenwichtsstoornis bij ouderen komt heel vaak voor. Zo viel er in Nederland in 2018 gemiddeld elke 5 minuten een 65-plusser met als gevolg een bezoek aan de spoedeisende hulp! (loket gezond leven) Volgens het ouderenfonds zal het aantal dodelijke slachtoffers onder dezelfde leeftijdsgroep als gevolg van een val blijven stijgen. In 2017 overleden 3.489 ouderen als gevolg van een val (CBS). Dat zijn natuurlijk zeer droevige cijfers, en deze zouden voorkomen kunnen en moeten worden!

“Een van de redenen voor een val is een geleidelijke afname van het evenwicht  (…)(Rubenstein, 2006)

Bron: Veiligheid.nl 

Inhoudsopgave:

Hoe werkt ons evenwicht?
Hoe het verlies van evenwicht uw leven kan beïnvloeden, vooral op oudere leeftijd:
Hoe kunnen wij ons evenwicht verbeteren? Het is mogelijk!
Hoe stabiele enkels en goede beweeglijkheid van de nek uw balans kunnen verbeteren
Tips om van uw evenwichtsproblemen af te komen:
Checklist om uw evenwicht te verbeteren
Voorkomen is nog altijd beter dan genezen!

Hoe werkt ons evenwicht?

Wij weten dat het voor mensen belangrijk is om een stabiel lichaamsevenwicht te hebben, maar wat is de wetenschap hierachter?

“Ons gevoel voor evenwicht komt van vele verschillende systemen die samenwerken om de stabiliteit van uw lichaam en uw ogen te creëren”, zo legt fysiotherapeut Shannon Hoffman, PT, DPT ons uit. Zij geeft de volgende belangrijke factoren aan:

• Correctie zintuigelijke informatie van onze ogen, spieren, pezen en gewrichten. Daarnaast is ons vestibulair systeem belangrijk wat bestaat uit de evenwichtsorganen in het binnenoor.
• Onze hersenen moeten dan al deze zintuiglijke informatie goed begrijpen en samenbrengen.
• En ten slotte, de uitvoering, wanneer onze hersenen alle informatie gesorteerd hebben, zullen deze een bericht versturen naar de desbetreffende lichaamsdelen, zodat we in balans blijven en duidelijk zicht hebben tijdens het bewegen.

Ons vestibulair systeem is het sensorische systeem in ons binnenoor dat onze hersenen vertelt over de bewegingen en positie van ons hoofd, daarom is het zo belangrijk om je hoofd recht in een auto te houden als je bijvoorbeeld last hebt van wagenziekte, en je niet misselijk wilt worden. Dus ja, onze oren spelen écht een belangrijke rol in ons evenwicht.

Hoe het verlies van evenwicht uw leven kan beïnvloeden, vooral op oudere leeftijd:

Zoals hierboven vermeld, weten we dat wij ons evenwicht beginnen te verliezen na ons 35^ste levensjaar. Het verlies aan evenwicht wordt echter pas echt een belangrijk onderdeel van onze gezondheid nadat wij de 60 zijn gepasseerd. Dat komt omdat we door ouderdomsprocessen minder reserves hebben dan op ons zestigste. Op een jongere leeftijd hebben we nog genoeg reserves om dit te compenseren, maar als we rond de 60 zijn kunnen we dit moeilijker compenseren.

Bron: Privé-valongevallen bij ouderen 

Wanneer wij naar bovenstaande statistieken kijken, begrijpen we waarom het zo belangrijk is om een goed evenwicht te hebben! Bovendien zetten vallen op oudere leeftijd een reeks negatieve resultaten in gang. Het kan namelijk ook leiden tot:

• Verhoogde angst
• Depressie
• Verminderde activiteit
• Verminderde mobiliteit
• Verminderd sociaal contact
• Meer gebruik van medicijnen
• Grotere afhankelijkheid van medische en sociale zorg
• Zelfs overlijden

Zeker rondom of op de trap moet men speciale aandacht geven aan het voorkomen van vallen. We voelen ons minder zelfverzekerd en aarzelen om stappen te zetten. Zo krijgen wij de neiging tot misstappen en dus tot valpartijen.

Gelukkig kunnen we wél iets doen om ons lichaam te helpen en een beter gevoel van evenwicht te creëren! Hoe eerder we beginnen, hoe beter!

Hoe kunnen wij ons evenwicht verbeteren? Het is mogelijk!

Mensen denken vaak; “och, ik ben gewoon een beetje onhandig, en stoot overal tegenaan”. Maar dit is vaak een indicatie dat we ons evenwicht kunnen verbeteren. Het verbeteren van ons evenwicht kan eigenlijk heel leuk zijn! En in veel gevallen geldt dat wanneer wij aan ons evenwicht werken, we tegelijkertijd ook aan een ander belangrijk deel van ons lichaam werken.

Een onderzoeksteam van het Duitse Centrum voor Neurodegeneratieve Ziekten heeft een interessant onderzoek uitgevoerd. Dit ging over de effecten van dansen en andere sporten op de balansvaardigheden en plasticiteit van de hippocampus bij gezonde senioren. In andere woorden, ze onderzochten welke invloed lichaamsbeweging heeft op onze grijze celletjes naarmate we ouder worden. Dus werd er een groep van 60-jarigen gevormd die zich voor verschillende activiteiten inschreven, zoals dansen, algemene fitness, Nordic Walking en fietsen. Dit deden zij gedurende een periode van 18 maanden.

Na deze periode, werden er MRI-scans van de deelnemers gemaakt, en zo ontdekten ze dat de hippocampus (het deel van de hersenen verantwoordelijk voor ons geheugen en ons evenwicht) gegroeid was. Vooral bij diegenen die danslessen hadden gevolgd!

“Dansen lijkt zeer veelbelovend voor zowel het verbeteren van het evenwicht als voor de hersenstructuur bij ouderen” Rehfeld e.a.

Dus als u op zoek bent naar activiteiten voor ouderen waarbij het evenwicht wordt getraind, zijn danslessen niet alleen ontzettend leuk maar ook nog een goede manier om nieuwe sociale contacten op te doen.

Hoe stabiele enkels en goede beweeglijkheid van de nek uw balans kunnen verbeteren

Zoals wij hebben kunnen lezen, weten wij dat ons evenwicht afhankelijk is van acties tussen onze hersenen en andere lichaamsonderdelen zoals onze ogen en benen. Het hebben van een sterk en stabiel evenwicht is echter onmisbaar. Dansen is dus goed voor ons lichaam en voor onze hersenen, maar wat zijn andere oefeningen die wij kunnen doen om ons algeheel evenwicht te verbeteren?

Om vallen te voorkomen, is het hebben van stabiele en sterke enkels essentieel. U werkt al aan uw enkels door simpelweg op één voet te staan. Ga op één been staan en wissel van been om de 30 seconden, u kunt het zo lang doen als u wilt, maar één minuut is voldoende. Maak het uitdagender en doe deze oefening samen met een partner, elke keer als u van been verandert gooit u een bal over. Daarnaast kunt u bijvoorbeeld ook op één been staan terwijl u een aardappel schilt of uw tandenpoetst. Zo combineert u twee dingen en traint u beter en effectiever door deze dubbele taak.  U kunt deze oefeningen eenvoudig en gemakkelijk uitvoeren en ze passen gemakkelijk in de routine van een normale dag.

Goed onze nek kunnen bewegen lijkt iets onbelangrijks en vanzelfsprekends, maar wanneer we hier even over nadenken is het eigenlijk heel logisch. Wanneer we onze nek niet soepel kunnen bewegen, kunnen we ook niet echt zien waar we onze voeten neerzetten bij het lopen. En dus vergroten we zo de kans op vallen. Er zijn verschillende eenvoudige oefeningen die we zelf kunnen doen om onze nek soepeler te maken. Plaats uw kin rustig op uw borst en breng uw hoofd rustig weer naar achter zover als u kunt. Herhaal deze oefening 10 keer, daarna doet u hetzelfde maar deze keer houdt u uw hoofd op normale hoogte en kijkt u van links naar rechts. Uiteraard gaat dit gepaard met rustige bewegingen en moet u stoppen als het pijnlijk is of als u last krijgt van duizeligheid. Het spreekt voor zich dat u altijd een professional moet raadplegen als u hier meer over wilt weten.

Tips om van uw evenwichtsproblemen af te komen:

Pilates is ook zeer effectief voor het verbeteren van uw evenwicht. Pilates werkt specifiek aan alle evenwichtsspieren en zal uw balans versterken. Er is geen betere activiteit dan Pilates om aan uw evenwicht te werken, en het is ook nog eens ontzettend leuk om te doen! Het kan de moeite waard zijn om op zoek te gaan naar plaatsen waar u lessen in de buurt kunt volgen. Vaak zijn er, naast de sportschool, ook Pilateslessen te volgen in buurthuizen.

In Nederland worden over het hele land “In Balans” trainingen gegeven. Zoals u bijvoorbeeld op onderstaand filmpje kunt bekijken:

Checklist om uw evenwicht te verbeteren

Wij hebben hieronder een checklist gemaakt van alle punten die in dit artikel besproken zijn, die u wellicht kunnen helpen bij het verbeteren van uw evenwicht. Denk eraan, het is niet slechts een kwestie van onhandig zijn!

• In veel gevallen wanneer wij aan ons evenwicht werken, werken wij ook aan een ander belangrijk deel van ons lichaam, zoals onze hersenen
• Dansen is geweldig voor onze hersenen en ons evenwicht! Het is ook leuk om te doen en om nieuwe contacten te maken
• Stabiele en sterke enkels zijn essentieel
• Makkelijke evenwichtsoefeningen die u met of zonder partner kunt doen, afwisselend op één voet staan.
• Eenvoudig en gemakkelijk uit te voeren oefeningen die u in uw dagelijks leven kunt integreren
• Pilates is ook zeer effectief voor het verbeteren van uw balans
• Nekflexibiliteit kunt u via verschillende eenvoudige oefeningen zelf vergroten
• Laat uw gehoor testen
• “In Balans” bijeenkomsten bestaan en worden door het hele land gegeven

Voorkomen is nog altijd beter dan genezen!

Credit: Foto door Sarah Cervantes via Unsplash

ons vaker vasthouden aan iets voor stabiliteit. Dit zijn indicaties dat we aan ons evenwicht moeten werken. Heel vaak beginnen mensen pas aandacht te besteden als ze al minstens één keer gevallen zijn maar we moeten juist proberen om de evenwichtsproblemen in de kiem te smoren door te voorkomen dat we vallen door ons evenwicht zo goed mogelijk te versterken.

Geriatriefysiotherapeut Inge Peeters geeft ons een voorbeeld uit de praktijk: “Ik heb een mevrouw die aangaf dat ze moeite had met het bewaren van het evenwicht en toen hebben we geoefend door elke training één minuut op een balansbal te staan. Na een aantal weken merkte mevrouw resultaat en gaf zelf aan dat ze merkt dat ze beter op één been kon staan om bijvoorbeeld de broek aan te trekken, omdat ze nu wel op één been kan staan.”

U vindt de volgende artikelen misschien ook interessant:

Dé complete gids voor valpreventie met tips voor ouderen
5 Redenen om yoga in te zetten tegen veroudering
Hoe verbetert zwemmen ons evenwicht?